Эхлэл        Байгаль орчин        Боловсрол        Гэмт хэрэг        Гэр бүл        Нийслэл        Орон нутаг        Хөдөө аж ахуй         Хууль, эрхзүй        Шашин        Эрүүл мэнд
Image
Хэлмэгдсэн иргэдийн ар гэр, үр хүүхдүүдийн төлөөлөлд хүндэтгэл үзүүлэв
Image
Э.Ариунтунгалаг: Хотын өнгө төрхийг хорооноос нь харж шинждэг
Image
Хэлмэгдсэн иргэдийн ар гэр, үр хүүхдүүдийн төлөөлөлд хүндэтгэл үзүүлэв
Image
Г.Түвдэндорж: Ирэх онд Чингэлтэй дүүрэгт 136.2 тэрбум төгрөгийн 25 төсөл, арга хэмжээг хэрэгжүүлнэ
Image
Монголын Халал Хөгжлийн Холбоо (МХХА), Монголын Үндэсний Худалдаа Аж Үйлдвэрийн Танхим (МҮХАҮТ) хамтран “HALAL MONGOLIA 2023” БИЗНЕСИЙН АНХДУГААР ФОРУМ-ыг зохион байгууллаа.
Image
Хөвчийн олон улсын 9 дэх удаагийн цөлийн форум эхлэх дашрамд
Image
НЭЭЛТТЭЙ СОНГОН ШАЛГАРУУЛАЛТ ГЭХ БУЛХАЙ
Image
ҮХ-ИЙН ӨӨРЧЛӨЛТ & Г.ЗАНДАНШАТАР
Image
БОАЖЯ: 3050 гэр хорооллын 00-ыг шинэчлэн барьж байна
Image
Улсын хэмжээнд 10 мянга гаруй ээж Алдарт эхийн одонгоо гардаж авлаа
Image
ХӨРӨНГИЙН АРИЛЖАА — 2023-25 ОНЫ ХЭТИЙН ТӨЛӨВ ЯМАР БАЙНА ВЭ?
Image
ХӨРӨНГИЙН АРИЛЖАА — 2023-25 ОНЫ ХЭТИЙН ТӨЛӨВ ЯМАР БАЙНА ВЭ
Image
Тогтолцоог дэмжих хэдий ч тоо хэд байх вэ?
Image
ҮНДСЭН ХУУЛИЙН ӨӨРЧЛӨЛТИЙН ЭРГЭН ТОЙРОНД...
Image
Хүний тухай хуульчлал буюу Үндсэн хуулийн жендэр
Image
Т.ДОРЖХАНД: УИХ-ЫН ГИШҮҮДИЙН ТООГ НЭМЭХГҮЙ БОЛ АВИЛГА,“ХУЛГАЙ” АРИЛАХГҮЙ
Image
ҮНДСЭН ХУУЛИЙН ӨӨРЧЛӨЛТ: ТООНООСОО ӨМНӨ ТОГТОЛЦОО, ЗАРЧМАА ЯРЬЯ
Image
ЕРӨНХИЙЛӨГЧ АСАН Х.БАТТУЛГЫН САНААРХАЛ ХИЙГЭЭД БАЯНХОНГОРЫН ТООЧИГЛОЛ
Image
Газрын дарга нарт чинь "Ш" ажиллагаанууд үйлчлэхгүй байна Ерөнхий сайд аа!
Image
ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ЗОРИЛГЫН ХЭРЭГЖИЛТИЙН ҮНДЭСНИЙ САЙН ДУРЫН ХОЁРДУГААР ИЛТГЭЛТИЙН ТӨСЛИЙГ ХЭЛЭЛЦҮҮЛЭВ
Image
Парламент ирэх долоо хоногт ямар асуудал хэлэлцэх вэ?
Image
C.Чинзориг: 2024 оноос “Шүд” төсөл хэрэгжүүлнэ
Image
ЗАВХАН: О.Төгөлдөр: Ганц хормын уур бухимдлаа "уучлаарай" гэдэг үгээр сольё
Image
ӨМНӨГОВЬ: Энэ онд эцэг, эхчүүдэд чиглэсэн нөлөөллийн ажлуудыг түлхүү хийнэ
Image
ӨМНӨГОВЬ: Аймгийн хэмжээнд мал төллөлт 3.09 хувьтай байна
Image
Их Британийн хаан III Чарльзын Францад хийх айлчлал хойшилжээ
Image
У.Хүрэлсүх: Уул уурхайн зориулалтаар газрын доорх ус ашиглахыг хязгаарлах шаардлагатай
Image
ХҮҮХДҮҮДЭЭС харамласан 4 ТЭРБУМААР Ч.ХҮРЭЛБААТАР сайдын яаманд ЗАСВАР ХИЙЖ БАЙНА
Image
АНУ, Канад орогнол хүсэгч иргэдийн асуудлаарх гэрээ байгуулав
Image
БНХАУ гадаадын компаниудад шахалт үзүүлэхээ зогсоохыг АНУ-д уриалжээ
Image
НҮБ-ын Цөлжилттэй тэмцэх 17 дугаар бага хурлыг зохион байгуулах бэлтгэлийг хангаж байгааг онцолжээ
Image
УИХ-ын гишүүн асан Д.Ганхуяг: Улс төрийн намууд нь Монгол Улсын засаглалын хямралын гол шалтгаан болжээ
Image
УИХ-ын даргад 3 гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх хүсэлтийг хүргүүлжээ
Image
Дэлхий даяар 4 хүн тутмын 1 нь баталгаатай ундны усаар хангагдаж чадахгүй байна
Image
"Уул уурхай хөрс, усыг хамгийн их бохирдуулж байна"
Image
Ж.ЧИНБҮРЭН: ЭРТ ИЛРҮҮЛЭГ ХЭЧНЭЭН ХҮНИЙГ ҮХЛЭЭС АВАРЧ ЧАДАВ ГЭДЭГ ЧУХАЛ
Image
ДАРХАН-УУЛ: Соёлын биет бус өвийг өвлүүлэх, түгээн дэлгэрүүлэх сургалт эхэллээ
Image
13-ын А” маягтыг цахим болгохоор ярилцаж байна гэв
Image
ДОРНОД: Дашбалбар, Баян-Уул сумдад нойтон цас их орсноос гамшгийн түвшинд хүрчээ
Image
ОХУ “Сибирийн хүч-2” хоолойгоор Хятад руу хий нийлүүлэх гэрээг энэ онд багтаан байгуулна гэж найдаж байна
Image
“Мөсөн өргөө”-нөөс мөрөөдөл биелэв
Image
Орхон аймагт спортын сургалтын төлбөр сард дунджаар 50 мянган төгрөг байдаг
Image
Алтны үнэ өсжээ
Image
Д.Ганбат: Төрд НУУЦ АМРАГУУД том албан тушаал хашиж байгаа. Эдгээр хүмүүсийг яах юм
Image
Голын сав газрын татмыг нарийвчлан судалжээ
Image
Английн банк бодлогын хүүгээ 25 суурь нэгжээр өсгөжээ
Image
“3D” принтерээр “хэвлэсэн” анхны пуужин тойрог замд орж чадаагүй байна
Image
БНСУ-ын Ерөнхийлөгч Япон, АНУ-тай аюулгүй байдлын хамтын ажиллагаагаа бэхжүүлэхээ амлалаа
Image
"Хүнсний хувьсгал"-ын хүрээнд хүнс, хөдөө аж ахуйн тоног төхөөрөмжийг гаалийн татвараас чөлөөлөв
Image
Эзэнгүй муур, нохойг тоолно
Image
Автомашин онхолдож хоёр хүн нас баржээ
Image
Бүрэн хэмжээний ”Шидэт хуудас” хүүхэлдэйн кино 2016 оны намар нээлтээ хийнэ
Image
Дэлхийг өөрчилж мэдэх 2015 оны гайхамшигт 10 нээлт
Image
Францын цөмийн Арева компани УИХ-ын гишүүдийг худалдаж авч байна /бичлэг/
Image
Эрдэнэтээс Кызыл хүртэл төмөр зам тавих төсөл боловсруулж байна
Image
Насанд хүрээгүй хүүхдээр хурдан морь унуулбал хариуцлага тооцно
Image
Долоо хоногийн онцлох мэдээ, үйл явдлын тойм
Image
МАХН-ын дарга Н.Энхбаярыг АТГ-аас таван удаа дууджээ
Image
“Хөдөөгийн хүчтэн-2016” барилдаан болно
Image
ЖҮЖИГЧИН Т.БАРХҮҮГИЙН БҮСГҮЙЧҮҮДЭД ӨГСӨН ЗӨВЛӨГӨӨ ТЭДЭНД ТААЛАГДСАНГҮЙ ЮУ…
Image
Тогтвортой хөгжил ба эх, хүүхдийн эрүүл мэнд
Image
ТУРКИЙН ЭЛЧИН САЙДЫГ ХҮЛЭЭН АВЧ УУЛЗАВ
Image
Монголын нууц товчоо-г эсгийн дээр урлаж, Гиннест бүргүүлнэ
Image
ЕРӨНХИЙ САЙД У.ХҮРЭЛСҮХИЙГ КАТАРТ АЙЛЧЛАХЫГ УРИЛАА
Image
Дуучин Т.Дэлгэрмөрөн хувийн амьдралынхаа бичлэгийг дэлгэлээ
Image
Ц.Баярсайхан: Д.Оюунболд багшийн дэргэд би хэн ч биш
Image
ТӨСЛИЙН СУРГАЛТ ҮР ДҮНГЭЭ ӨГЧЭЭ
Image
С.БАТБОЛД: БҮХ БҮТЭЭН БАЙГУУЛАЛТ ХУУЛЬЧЛАГДСАН ЕРӨНХИЙ ТӨЛӨВЛӨГӨӨНИЙ ДАГУУ ЯВАГДАНА
Image
"АНДЛАЛЫН ӨРГӨӨ"-Г БАТНОРОВ СУМЫН ДЭЛГЭР-ӨЛЗИЙТ ХАЙРХАНЫГ ТҮШИГЛЭН БАЙГУУЛАХААР ТОГТЛОО
Image
БНСУ-д 74 охиныг хууран мэхэлж, бэлгийн хүчирхийлэл үйлдсэн залууг прокурорт шилжүүлжээ
Image
ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ХУРАЛДААНААР БОГДХАН ТӨМӨР ЗАМЫН АСУУДЛЫГ ХЭЛЭЛЦЭНЭ
Image
МСНЭ-ИЙН ЕРӨНХИЙЛӨГЧ ҮНДЭСНИЙ СЭТГҮҮЛ ЗҮЙН 105 ЖИЛИЙН ОЙГ ТОХИОЛДУУЛАН МЭНДЧИЛГЭЭ ДЭВШҮҮЛЭВ
Image
АСЕМ-ИЙН СОЁЛЫН САЙД НАРЫН ХУРАЛДААНД БСШУС-ЫН САЙД Ц.ЦОГЗОЛМАА ОРОЛЦОВ
Image
Чингэлтэй дүүргийн 18 дугаар хорооны 11 дүгээр хэсгийн иргэдийн дунд уулзалт зохион байгууллаа
Image
Нэг халбагыг өглөө бүр уугаад гэдсэнд хуримтлагдсан өтгөнөө гадагшлуулаарай!
Image
Б.Лагшми: Би их аварга Д.Дагвадоржоос “Benz Brabus” машин бэлгэнд аваагүй ээ
Image
Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг Сүхбаатар аймгийн иргэдтэй уулзлаа
Image
Нэвтрүүлэгч Д.Одзаяа сошиал бизнестээ нөхрөө уруу татав
Image
Төрсний дараах гам барих монгол ёс
Image
"Яг түүн шиг" шоуны энэ жилийн оролцогчидтой танилц
Image
Ө.ЭНХТҮВШИН МЭРГЭЖЛИЙН ХЯНАЛТЫН БАЙГУУЛЛАГЫН УДИРДЛАГУУДТАЙ УУЛЗАВ
Image
С.Төмөрбатыг АНУ-аас удахгүй Монголд авчирна
Image
ЗАВХАН: Дотоодын 55 мянга гаруй аялагч иржээ
Image
ДӨРВӨН СУМЫН НУТАГТ АН АМЬТДАД ӨВС, ТЭЖЭЭЛ ТАВЬЖ ӨГЧЭЭ
Image
Монгол, Британийн хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 60 жилийн ойд зориулсан тоглолт болов
Image
Паралимпын хотхонд халдварын анхны тохиолдол илэрчээ
Image
БНСУ-ын кафе, зоогийн газруудад нэг удаагийн хуванцар эдлэл хэрэглэхийг хоригложээ
Image
Тавантолгойн төслийг байнгын хорооны хурлаар хэлэлцүүллээ
Image
Өнөөдөр “Хүүхдийн номын өдөр”
Image
ЖАГСААЛТ: Орон сууц худалдан авсны болон оюутны төлбөрийн буцаан олголтын бүрдүүлэх материал
Image
ЭВЕРЕСТИЙН НОЁН ОРГИЛД ГАРСАН АНХНЫ ЭМЭГТЭЙ УУЛЧИН Б.ГАНГААМАА МАРК БОЛОН ДУГТУЙН ДЭЭР МӨНХӨРЛӨӨ
Image
ҮНДСЭН ХУУЛИЙН НЭМЭЛТ, ӨӨРЧЛӨЛТИЙН ТАЛААР 300 ГАРУЙ МЯНГАН ХҮН САНАЛАА ӨГЧЭЭ
Image
БАЯН-ӨЛГИЙ: Алтай сумд 6 га орчим талбай шатаад байна
Image
Казахстаны Ерөнхийлөгч Н.Назарбаев Чингис хааны удам гэнэ
Image
Мансууруулах бодистой тэмцэнэ
Image
ЯПОНД НҮҮРЛЭСЭН БАЙГАЛИЙН ГАМШИГТ ҮЗЭГДЛҮҮД ОЛОН ТЭРБУМ АМ.ДОЛЛАРЫН ХОХИРОЛ УЧРУУЛЖЭЭ
Image
Бурхан багшийн цэцэрлэгт хүрээлэнг тохижуулж эхэллээ
Image
С.БАЯСГАЛАН: ВИЗНИЙ ХҮНД СУРТАЛ МОНГОЛД ИРЭХ ЖУУЛЧДЫН ТООГ ХЯЗГААРЛАЖ БАЙНА
Image
САЙД АСАН Б.БАТЗОРИГТ ХОЛБОГДОХ ШҮҮХ ХУРАЛ ХОЙШЛОВ
Image
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ МАН-ын 101 жилийн ойн мэндчилгээ дэвшүүлэв
Image
ЭСЯ-ны ажилтан 4 иргэнээ аваад Варшав руу хөдөлжээ
Image
Дорждэрэм Ариун-Эрдэнэ Цагаан сар шинэ уран бүтээл
Image
Алтан дорнодын дайчид оны шилдгүүдээр тодорлоо
Image
У.ХҮРЭЛСҮХИЙН ГУЙЛГА БА АБЭ ШИНЗОН ХАРИУЛТ
Image
Төв аймаг дахь Цагдаагийн газар 2021 оны ажлаа дүгнэлээ
Image
Дэлхий даяар “COVID-19” халдварын тохиолдлын тоо 600 сая давжээ
Image
Увс аймагт газар хөдөлжээ
Image
ЭХЭМҮТ-ИЙН ДАРГА Ш.ЭНХТӨР АЖЛАА ӨГНӨ ГЭВ
Image
“G7”-ийн орнууд Оросын байгалийн хийн төлбөрийг рублиэр хийхээс татгалзжээ
Image
АНУ-д "Иан" хар салхины улмаас амиа алдагсдын тоо 110-д хүрчээ
Image
Image

Цагаан сар: Битүүлэх үү, Битүүрэх үү?

Цагаан сарын үеэр “би битүүрэх гэж явна”, “сайхан битүүрээрэй”, “сайхан битүүрэв үү” гэх яриа сонсогддог. Бас “Цагаан сараар манай монголчууд битүүртлээ иддэг заншилтай гээд чи наад гадаадын хүндээ орчуулаад өгөөдөх” гэж дахин дахин шалж, нүүр улайлгана. Тэгвэл “битүүрэх” гэж юу гэсэн үг вэ? Бас цагаан сарын “битүүн” гэдэг нь ямар учиртай үг вэ? Энэ нийтлэл нь эдгээр үгсийн утгыг мөшгих зорилготой, харин одон орон хийгээд зурхайг судлахыг зориогүй юм.

Я.Цэвэлийн “Монгол хэлний товч тайлбар тольд” “битүүрэх” гэдгийг “бөглөрөх, битүү болох” гэж тайлбарласан байна. Харин “битүүлэх” гэдгийг уг тольд “билгийн улирлын 12-р сарын битүүний оройн цаг, өнгөрөх жилийг үдэж, маргаашийн цагаан сарын шинийн нэгнийг угтах ёс гүйцэтгэх” хэмээн тайлбарласан байна. Мөнөөх тольд “битүүн” гэдгийг “билгийн улирлын сар тутмын гучны өдөр” гэсэн байна.

Эндээс үзвэл цагаан сарыг угтах үдшийг тэмдэглэхийг “битүүлэх” гэдэг юм байна. Харин “битүүрэх” гэж огт хэлдэггүй байх нь. Тэр тусмаа “битүүрэх, битүүртлээ идэх” гэсэн ойлголт огт байхгүй аж. Мөн “битүүн” гэж цагаан сарын өмнөх төдийгүй ер нь сар бүрийн төгсгөлийн хоногийг хэлдэг юм байна. Тэгэхээр “битүүн”, “битүүлэх” гэдэг маань огторгуйн үзэгдлийн нэр болохоос, идсэн хоолондоо битүүрэхтэй ямар ч хамаагүй юм байна.

Бид хэдийг хүртэл буруу ярьж, зөв ойлгодог хэмээн өөрсдийгөө өмөөрөх вэ. Монгол хэл, Монгол соёлоо хайрлаж хүндэтгэж, буруу үгээр ярихаа болих цаг үе нь ирээд байна. “Битүүрэх” гэсэн даажигнал шиг этгээд яриагаа орхиод “битүүлэх”, “сайхан битүүлсэн үү” гэхчилэн зөв ярьж хэвших нь Монгол хэл, соёлоо хайрлаж, хүндэтгэхийн нэгэн жишээ болох болов уу? Та бүхэн сайхан шинэлээрэй.

Я.Цэвэлийн “Монгол хэлний товч тайлбар тольд” “битүүрэх” гэдгийг “бөглөрөх, битүү болох” гэж тайлбарласан байна. Харин “битүүлэх” гэдгийг уг тольд “билгийн улирлын 12-р сарын битүүний оройн цаг, өнгөрөх жилийг үдэж, маргаашийн цагаан сарын шинийн нэгнийг угтах ёс гүйцэтгэх” хэмээн тайлбарласан байна. Мөнөөх тольд “битүүн” гэдгийг “билгийн улирлын сар тутмын гучны өдөр” гэсэн байна.

Эндээс үзвэл цагаан сарыг угтах үдшийг тэмдэглэхийг “битүүлэх” гэдэг юм байна. Харин “битүүрэх” гэж огт хэлдэггүй байх нь. Тэр тусмаа “битүүрэх, битүүртлээ идэх” гэсэн ойлголт огт байхгүй аж. Мөн “битүүн” гэж цагаан сарын өмнөх төдийгүй ер нь сар бүрийн төгсгөлийн хоногийг хэлдэг юм байна. Тэгэхээр “битүүн”, “битүүлэх” гэдэг маань огторгуйн үзэгдлийн нэр болохоос, идсэн хоолондоо битүүрэхтэй ямар ч хамаагүй юм байна.

Бид хэдийг хүртэл буруу ярьж, зөв ойлгодог хэмээн өөрсдийгөө өмөөрөх вэ. Монгол хэл, Монгол соёлоо хайрлаж хүндэтгэж, буруу үгээр ярихаа болих цаг үе нь ирээд байна. “Битүүрэх” гэсэн даажигнал шиг этгээд яриагаа орхиод “битүүлэх”, “сайхан битүүлсэн үү” гэхчилэн зөв ярьж хэвших нь Монгол хэл, соёлоо хайрлаж, хүндэтгэхийн нэгэн жишээ болох болов уу?

СЭТГЭГДЭЛ

Comments


Fatal error: Call to undefined function write_cache() in /var/www/html/xac/ww.focusmedee.mn/cache_footer.php on line 6